![Վիլյամ Սարոյանի The faraway night | Այն հեռավոր գիշերը [անգլերեն և հայերեն]](https://static.ucraft.net/fs/ucraft/userFiles/art365/images/a-824-william-saroyan.jpg?v=1669195965)
This was the day of fog and remembrance of old days and old songs. I sat in the house all afternoon listening to the songs. It was darker everywhere then light and I remembered a song I sang to a girl on a bus once. For awhile there we were in love, but when the bus reached Topeka she got off and I never saw her again. In the middle of the night when I kissed her she began to cry and I got sick with the sickness of love. That was a young night in August, and I was on my way to New York for the first time in my life. I got sick because I was going my way and she was going hers. All this day of fog I sat in the house remembering the way a man’s life goes one way and all the other lives another, each of them going it’s own way, and a certain number of young people dying all the time. And a certain number of them going along and dying. If you don’t see them again they are dead even it is a small world: even if you go back and look for each of them and find them you find them dead because any way any of them go is away that kills. The bus сame to Topeka and she got off and walked around the corner and I never saw her again. I saw many others, many of them as lovely as she, but never another like her, never another with that sadness and loveliness of voice, and never another who wept as she wept. There never will be another with her sadness. There never will be an American night like that again. She herself may be lovelier now than then but there will never be another sadness of the night like that and never again will she or anyone else weep that way and no man who kisses her will grow sick with sickness of love of the night. All of it belongs to a night in America which is lost and can never be found. All of it belongs to the centuries of small accidents, all trivial, all insignificant, which brought her to the seat beside me, and all the small accidents which placed me there, waiting for her. She came and sat behind me, and I knew the waiting of all the years had been for her, but when she got off the bus in Topeka I stayed on and three days later I reached New York. That’s all that happened except that something of myself is still there in that warm, faraway American night. When the darkness of the day became the darkness of the night I put on my hat and left the house. I walked through the fog to the city, my heart following me like a big patient dog, and in the city I found some of the dead who are my friends, and in laughter more deathly and grievous then the bitterest weeping, we ate and drank and talked and sang and all that I remembered was the loveliness of her weeping because the years of small accidents had brought us together, and the foolishness of my heart telling me to stay with her and go nowhere, telling me there was nowhere to go.
Հայերեն
Միգամած օր էր, այն օրերից, երբ արթնանում են հին-հին հիշատակներն ու հին երգերը: Ամբողջ օրը ես նստած էի տանը՝ ականջս այդ երգերին: Չորս կողմն ավելի շատ խավար էր, քան լույս, եւ ես հիշեցի մի երգ, որ ժամանակին երգել էի մի աղջկա համար ավտոբուսի մեջ: Մենք արդեն սիրում էինք իրար, բայց հենց որ ավտոբուսը հասավ Թոփքիա, նա իջավ, եւ ես էլ երբեք չտեսա նրան: Գիշերվա կեսին, երբ համբուրեցի նրան, աղջիկն արտասվեց, եւ ես հիվանդացա սիրո տրտմությմբ: Օգոստոսյան նորահարս գիշեր էր, կյանքումս առաջին անգամ գնում էի Նյու Յորք: Ես հիվանդացա սիրո տրտմությամբ, որովհետեւ գնում էի իմ ճանապարհով, իսկ նա՝ իր:
Այդ միգամած օրը նստել էի տանը ու միտք էի անում, թե ինչպես է, որ մեկի կյանքն ընթանում է մի ճամփով, մյուսներինը՝ ուրիշ, ամեն մեկն իր ճանապարհով է գնում, եւ ոմանք մեռնում են կես ճանապարհին: Թեկուզ աշխարհը փոքր լինի, եթե դու այլեւս չես տեսնում նրանց , ուրեմն նրանք մեռած են: Եթե նույնիսկ ճամփադ թողած՝ հետ գաս, փնտրես նրանց եւ գտնես, կգտնես մեռած, որովհետեւ ինչ ճանապարհով էլ գնաս, միեւնուն է, մահը ճանապարհիդ է:
Ավտոբուսը հասավ Թոփքիա, նա իջավ ու կորավ անկյունում, եւ ես էլ երբեք չտեսա նրան: Շատ ուրիշներին տեսա, շատերը նույնքան լավն էին ու սիրուն, բայց ոչ մեկը նման չէր նրան, ոչ մեկը չուներ նրա թախծալի, անուշ ձայնը, ոչ մեկ չէր արտասվում այնպես, ինչպես նա արտասվեց: Էլ երբեք չի լինի նրա պես տխուր ուրիշը: Էլ երբեք չի լինի այն ամերիկյան գիշերվա պես ուրիշը: Միգուցե նա հիմա առաջվանից ավելի լավն է, բայց էլ երբեք չի լինի այն գիշերվա տրտմության պես ուրիշը, եւ էլ երբեք նա կամ մի ուրիշը չի արտասվի այդպես, եւ նրան համբուրած ոչ մի տղամարդ չի հիվանդանա այն գիշերվա սիրո տրտմությամբ: Այդ ամենը մնաց այն ամերիկյան գիշերվա գրկում, որը կորած է եւ էլ երբեք չի գտնվի: Այդ ամենը մնաց փոքրիկ պատահականություններից հյուսված դարերի խորքում, չնչին, աննշմար պատահականություններ, որոնց բերումով նա նստեց կողքիս, չնչին, աննշմար պատահականություններ, որոնց բերումով նստեցի այնտեղ՝ նրան սպասելու:
Նա եկավ ու նստեց կողքիս, եւ ես հասկացա, որ այդ բոլոր տարիներին նրան եմ սպասել, բայց երբ Թոփքիայում նա իջավ ավտոբուսից, ես մնացի նստած ու երեք օր հետո արդեն Նյու Յորքում էի:
Ահա եւ ամենը, չմոռանամ, որ ինձանից մի բան դեռեւս այնտեղ է՝ ամերիկյան այն հեռավոր տաք գիշերվա գրկում:
Երբ ցերեկվա խավարին փոխարինեց գիշերվա խավարը, ես դրեցի գլխարկս ու դուրս եկա տանից: Մեգ-մշուշի մեջ բռնեցի քաղաքի ճամփան, եւ սիրտս հավատարիմ, անմռունչ շան պես հետս եկավ:Քաղաքում հանդիպեցի մի քանի մեռյալների, որոնք իմ ընկերներն էին, եւ ամենասրտակեղեք հեծեծանքից էլ դառն ու մահահունչ ծիծաղը շրթներիս՝ մենք կերանք, խմեցինք, խոսեցինք ու երգեցինք, բայց մտքումս միայն նրա քնքուշ լացն էր, որովհետեւ փոքրիկ պատահականություններից հյուսված տարիները մեր ճամփաները խաչաձեւել էին, եւ իմ խեւ սիրտը շշնջում էր ինձ, որ մնամ նրա հետ ու չգնամ ոչ մի տեղ, իմ խեւ սիրտը շշնջում էր, որ գնալու տեղ չունեմ:
Թարգմանությունը՝ Զավեն Բոյաջյանի